Zuiger Elerweerd, Steengoed, België
Grotere efficiëntie en materiaalbesparing
Eind augustus hebben wij, World Dredgers GmbH & Co. KG uit Wesel (WD), een nieuwe zuiger geïnstalleerd in Elerweerd, België, voor het consortium Steengoed, bestaande uit acht grindbedrijven. Het bijzondere: dankzij de autonome GPS-gestuurde bewegingsbesturing werkt de zuiger zelfstandig voor geoptimaliseerde en efficiënte winningswerkzaamheden. Zelfs bij storingen of materiaalbreuk schakelt de zuiger automatisch over en trekt zich terug.
Het is 6:00 uur 's ochtends, net over de Nederlands-Belgische grens. De hoge kraanarmen zijn al van veraf zichtbaar. Vandaag wordt de nieuwe zuiger te water gelaten. De volledige omvang van deze operatie is ter plaatse zichtbaar. Drie enorme mobiele kranen staan opgesteld. Er is bedrijvigheid, coördinatie via de radio en een collega in een werkboot observeert de operatie vanaf zee. "Eigenlijk hoeven we het geheel maar zo'n 25 meter vanaf de wal in het water te laten zakken. We moeten echter met twee kranen parallel werken, dus onze actieradius is zeer beperkt. Zelfs de kleinste details tellen. Het drijflichaam van het apparaat weegt immers 80 ton", legt de projectleider van het kraanbedrijf uit. Zo'n 50 meter verderop werken collega's van de elektronica-afdeling gelijktijdig aan de bedrading van een van de boosterpompstations op de wal. Dan is het moment daar: het wordt voorzichtig opgetild, naar voren verplaatst en ruim 60 minuten later drijft het chassis, bijna 25 meter lang en bijna 10 meter breed. Klaar. De hijswerktuigen kunnen worden verwijderd. Vandaag en morgen zetten we vervolgens twee reeds gedemonteerde containers met elektronica, het stuurhuis en tot slot de zuigpomp op. Daarvoor is één kraan voldoende. Matthias Blessing, die het apparaat als werktuigbouwkundig ingenieur bij WorldDredgers ontwierp, is zichtbaar opgelucht: "De laatste installaties, de laatste bekabeling, het plaatsen van de relingen, ladders en leuningen, evenals het aansluiten van de pomp, inclusief een proefvaart, zullen waarschijnlijk nog vijf tot zes dagen in beslag nemen, zodat de zuiger begin september bedrijfsklaar kan worden opgeleverd."
Chassis (door de kranen te water gelaten):
Lengte: 24,5 m | Breedte: 9,1 m | Gewicht: 80 ton
Totale afmetingen met alle aanbouwdelen en bovenbouw:
Lengte: 49,5 m | Breedte: 9,1 m | Gewicht: 110 ton
Overslagcapaciteit gemengd materiaal: 1500 m³/u
Overslagcapaciteit vaste stoffen: 660 ton/u
Maximale baggerdiepte: 42 m onder de waterlijn
Het 170 hectare grote project "Elerweerd" ligt op de grens tussen Dilsen-Stokkem en Maaseik. Sinds 2019 wordt hier jaarlijks ongeveer 1,5 miljoen ton grind en ophoogzand gewonnen. Het project wordt geëxploiteerd door een initiatief van Steengoed Projecten, Regionaal Landschap Kempen en Maasland. Naast het winnen van grondstoffen beoogt het project de rivierveiligheid te verhogen tijdens periodes van hoge waterstanden in de Maas en unieke natuurwaarden te creëren. "Met de nieuwe baggermachine zullen we voornamelijk zand winnen uit dit reeds "verwerkte" meer en dit vervolgens naar een andere locatie transporteren om het opnieuw te vullen. Omdat het hier om intern materiaaltransport gaat, is efficiëntie (d.w.z. hoge winningssnelheden tegen lage operationele kosten) van groot belang", aldus David Musiek, algemeen directeur van belmagri, een van de partnerbedrijven in het exploitatieconsortium.
Natte Grondverzet 2.0
"We zijn koploper in Europa met deze technologie. De mogelijkheid om de graafmachine vrij, in wezen "onbemand", over het meeroppervlak te bewegen met behulp van GPS, rekening houdend met het individuele terreinmodel van de ondergrond, zet nieuwe normen in efficiënte grondstofwinning door middel van natte grondverzet", legt Emad Zoghi uit, sinds 2022 Managing Director van WorldDredgers GmbH & Co. KG. "Naast de klantspecifieke planning van een nieuwe grondverzetmachine, evenals de bouw en installatie ter plaatse vanuit één hand, lag de focus vooral op het verhogen van de geautomatiseerde efficiëntie voor specifieke ondergrondomstandigheden", vervolgt Zoghi. Als werktuigbouwkundig ingenieur en projectmanager brengt Zoghi internationale ervaring mee. Sindsdien hebben hij en zijn team veel tijd en expertise geïnvesteerd in de ontwikkeling van digitale systemen. "Decentrale toegang tot het besturingssysteem van een zuiggraafmachine, zelfs in realtime, is bijna normaal. Voorheen moest een monteur altijd naar de bouwplaats reizen om alles ter plaatse te controleren. Maar lange reizen betekenen stilstand, en dat kost tijd en geld. Al lang loggen we bijvoorbeeld via een laptop vanuit Wesel in op de mijnbouwapparatuur van onze klanten in Duitsland, Frankrijk of Scandinavië. We zien wat de graafmachinebestuurder ziet, soms zelfs iets meer wanneer we de "techniek erachter" analyseren.
Ook al ziet een baggerschip er van buiten niet uit als Industrie 4.0, het bevat een schat aan complexe procesbesturing, primair ontworpen voor efficiëntie in energieverbruik en optimale productie-output. Naast de zuigkracht, de graafdiepte, de gps-gestuurde positionering en beweging, is ook het volledige besturingssysteem van de moderne elektromotoren, de nageschakelde transportbanden en de tussenboosters digitaal met elkaar verbonden. Als ook maar één parameter niet helemaal correct is ingesteld, verschijnt er een melding. Soms zijn het echter kleine dingen in het systeem, in de instellingen, die moeten worden gewijzigd, of heeft de elektronische besturing een snelle aanpassing nodig om alles weer optimaal te laten werken. Dit kan slechts enkele minuten of enkele uren duren. Digitaal onderhoud op afstand stelt ons in staat om softwarefouten snel te vinden en te verhelpen of direct in te grijpen bij storingen of uitval. De stap naar autonome bewegingsbesturing was simpelweg een logisch gevolg."
Materiaalbesparing en flexibiliteit in personeelsinzet
Na uitgebreide voorbereidingen voor het geplande baggerschip in Elerweerd, werd de autonome motion control-technologie in het voorjaar van 2024 voor het eerst geïnstalleerd en in de praktijk getest op een bestaande zuiger in Ophoven, Noordrijn-Westfalen. "Dit heeft ons aanzienlijke vooruitgang opgeleverd en extra ondersteuning geboden voor het uiteindelijke systeem voor Elerweerd", aldus Zoghi. De basis is een speciaal geprogrammeerd, GPS-gebaseerd procesbesturingssysteem waarmee de zuiger zelfstandig en volledig automatisch van positie op het meer kan veranderen, zonder actieve tussenkomst van de baggeroperator. Als basis wordt continu een 3D-terreinmodel van de ondergrond gemaakt, waarop de besturing van het baggerschip en de pompen reageert. Naast de positie worden ook de zuigkracht en de bijbehorende parameters automatisch aangepast aan de materiaalafzetting en de bodemstructuur van het meer. Zoghi: "Hierdoor kan het winningsapparaat bijvoorbeeld een vooraf bepaald gebied van een meer, of beter gezegd een structuur op de bodem van het meer, 'helemaal zelfstandig' bewerken." Het hele proces wordt parallel op een monitor gevisualiseerd of op verzoek gedocumenteerd."
Zelfs bij materiaalinstorting, vreemde voorwerpen of "klei" detecteert het systeem de situatie zelfstandig en reageert het automatisch. Dit vermindert de stilstandtijd en verlengt de levensduur van alle componenten. Naast een hogere efficiëntie en materiaalbesparing tijdens de grondstofwinning, biedt het ook extra mogelijkheden voor kruisinzet van personeel. De graafmachinebestuurder zou gelijktijdig de productie, het graafwiel of het laden van vrachtwagens kunnen bewaken, wat een ander voordeel is in tijden van een tekort aan vakmensen. Dit zou de graafmachine in principe in staat stellen om 's nachts zelfstandig te werken, waardoor de materiaalwinning wordt geoptimaliseerd. Dit is ook een waardevolle vervolginvestering voor grindwinning met baggermachines, omdat eerder afgegraven ondergronden systematisch opnieuw kunnen worden opgezogen volgens een vooraf gedefinieerd GPS-raster.
Theorie en praktijk uit één hand
Om de prestaties van het systeem verder te optimaliseren en tegelijkertijd de onderhouds- en reserveonderdelenkosten te verlagen, werden voor het eerst identieke pompsystemen geïnstalleerd op het baggerschip en de twee downstream boosters van de 3,7 km lange productielijn. Als onderdeel van de Hülskens-groep profiteert World Dredgers van synergie en samenwerking met andere bedrijfsonderdelen, zoals Hülskens Industrial Services, waaronder de ontwerpafdeling, de staal- en motorenbouw en de eigen elektrotechnische en programmeerafdeling. Dit wordt aangevuld met jarenlange ervaring in grind- en zandwinning en de bijbehorende eisen en uitdagingen voor dergelijke systemen.
David Musiek: "Het was voor ons belangrijk om een werkend systeem uit één hand te krijgen, van planning tot operationele apparatuur. Dit omvat uiteraard technische details en kosten, maar ook de kennis van wat zo'n systeem in de dagelijkse praktijk moet doen. Bovendien was onze eis bij de gunning van de opdracht in het najaar van 2023 dat de graafmachine uiterlijk eind 2024 operationeel zou zijn. Beide criteria voldeden ruimschoots aan onze eisen."